Wat is Brainspotting? Een 3-koppige definitie

Brainspotting uitleggen aan geïnteresseerde clienten is lastig. Meestal komt het gesprek pas goed op gang na de eerste ervaringen met de methode. Brainspotting uitleggen aan deskundigen of collega’s is zo mogelijk nog lastiger: is het een soort EMDR? Is het evidence-based? Het lijkt ook wel een beetje NLP…

In deze blog wil ik meer licht werpen op Brainspotting als therapeutische methode binnen het hele spectrum van therapievormen en stromingen. Ik maak daarbij gebruik van de driekoppige definitie die ontwikkelaar David Grand zelf gebruikt:

“Brainspotting is a Brain/Body, Mindfulness-Based Relational Therapy”

1. Brain/Body

Dit eerste aspect maakt meteen duidelijk dat Brainspotting geen louter psychologische behandelmethode is. Het is accurater om te stellen dat Brainspotting werkt met de neurofysiologie, en van daaruit wel psychologische gevolgen heeft (en niet zo’n beetje ook). Bij het brainspotten benaderen we het brein als de machinekamer waar het allemaal gebeurt, het bewustzijnscentrum waar lichaam en geest samenkomen. Een scheiding tussen lichaam en geest of tussen fysiek en mentaal maken we niet of nauwelijks. Een bekende uitspraak van David Grand tijdens trainingen is: ‘What’s in the body, is in the brain, and what’s in the brain, is in the body’. Een klacht die zich in het lichaam manifesteert, kan een grote emotionele lading vertegenwoordigen, en klachten die zich vooral als psychisch of emotioneel manifesteren laten zich vaak voelen op specifieke plekken in het lichaam.

2. Mindfulness-based

In een Brainspotting-sessie is mindfulness, of de kunst van het aandachtig aanwezig zijn, alomtegenwoordig. Ben je de cliënt? Dan kijk je gedurende gemiddeld een half uur tot een uur naar een puntje of een plek in de ruimte. Dit noemen we in Brainspotting focused mindfulness. De houding is: je hoeft niets van wat je denkt, voelt of lichamelijk ervaart te controleren, te verklaren of te verwoorden; alles mag in je bewustzijn komen en de revue passeren. En de therapeut? Die is even zo lang gewoon ‘aanwezig’, vrijwel zonder interventies te doen of al teveel te praten. Een geweldige bewustwordingsoefening voor therapeuten, om je eigen angsten, impulsen, projecties en overdrachtelijke gevoelens in zachtheid te verdragen.

3. Relational therapy

Dit brengt mij ook bij het derde aspect. Brainspotting doen is namelijk niet alleen mindful, het is ook honderd procent relationeel. Vanaf het moment dat therapeut en cliënt tegenover elkaar zitten, ontstaat er een afstemming die we in Brainspotting-termen het Dual Attunement Frame noemen. Maar eerst wat achtergrond.

In het vakgebied van de klinische psychologie bestaan diverse therapievormen die specifiek teruggrijpen op de hechtingstheorie van John Bowlby, de man die het belang van de afgestemde interactie tussen ouder en kind benadrukte. Je kunt bijvoorbeeld denken aan Sue Johnson’s bekende Emotionally Focused Therapy (EFT) en ook aan Fonagy en Bateman’s Mentalization-Based Treatment (MBT). In deze therapievormen wordt uiteraard gebruik gemaakt van taal, om letterlijk woorden te geven aan wat er op dat moment aan emotionele stromingen gaande is, bij de beide partners, of in de therapeutische setting tussen cliënt(en) en therapeut.

Brainspotting is misschien wel: mentaliseren zonder woorden. Terwijl je als cliënt je diepste gevoelens en meest fundamentele angsten door je bewustzijn voelt gaan, je de neiging voelt om weg te kijken, jezelf af te sluiten of hardop te zeggen dat het niet werkt vandaag, voel je voortdurend de aanwezigheid van de therapeut die niets zegt maar zachtjes aanwezig is. Het frappeert mij ook in deze Corona-weken dat zelfs in een eerste sessie Brainspotting middels videobellen mensen meteen aan mij teruggeven: ‘ik kon de hele tijd voelen dat je erbij was’. Mijn eigen ervaring is dat, zowel in het ondergaan als het uitvoeren van Brainspotting, deze afstemming zo mogelijk nog intiemer voelt dan in een goed therapeutisch gesprek.

Tenslotte

Ik hoop dat deze blog wat licht werpt op de vele gezichten die Brainspotting heeft. Het is een brain/body-based therapy, het is een mindfulness-based therapy, het is een relationele en hechting-georiënteerde therapie, en het is ook alledrie tegelijk. Per sessie kan uiteraard verschillen welk aspect het meest duidelijk aan het licht komt. Wil je meer hierover weten? Op YouTube is een video te vinden (‘The Brainspotting Hypothesis revisited’) waarin ontwikkelaar David Grand op een verdiepende manier stilstaat bij wat Brainspotting nu eigenlijk is, en hoe we veronderstellen dat het functioneert.