Waarom het (niet) tussen je oren zit

Lichaam en geest

In het dagelijks leven worden lichaam en geest naar mijn mening teveel gescheiden. Hoe vaak hoor je niet zeggen: ‘Het zit tussen je oren’? De suggestie die daarmee gewekt wordt is dan: als het tussen je oren zit, zit het in elk geval niet echt in je lijf’.

Bij het werken met sporters en musici wordt het elke keer opnieuw duidelijk dat ‘tussen je oren’ iets heel anders betekent. Sportieve bewegingen, spierblessures, theaterrollen, conservatorium-audities en die ene opmerking van je allereerste schaatscoach hebben allemaal hun plek in ons brein, maar ook in ons lijf. David Grand zegt daarvan: “What’s in the body is in the brain, and what’s in the brain, is in de body.”

Misschien wel het meest fascinerende aan Brainspotting vind ik dat het effect heeft op zoveel verschillende systemen in het lichaam, nota bene zonder dat we ons daarvan als cliënt of therapeut bewust hoeven te zijn. Waar een holistische of integratieve aanpak vereist is, of simpelweg niet duidelijk is of een probleem nu fysiek, technisch of mentaal van aard is, kan het werken met Brainspotting serieuze voordelen bieden.

Ik deel graag wat ervaringen uit mijn praktijk van de afgelopen jaren.

Brainspotten en het lijf

Hoe brainspotten fysiologische zaken kan beïnvloeden heb ik duidelijk ervaren bij het werken met een cliënt die zelf een massagepraktijk runde. Hij wist veel van zijn lijf, onderging regelmatig lichaamsgerichte behandelingen maar tobde ondanks dat levenslang met spierspanning en pijn bij zijn heupen. Als klein kind had hij een heupoperatie ondergaan en als hij daaraan terugdacht voelde hij verdriet, hoewel hij destijds te jong was om een gedetailleerde herinnering te hebben. In de eerste sessie Brainspotting werkten we met zijn fysiek voelbare spanning in het heupgebied, de tweede sessie werkten we met zijn verdrietige gevoel bij de herinnering aan de operatie. Aan het einde van deze tweede sessie twijfelde hij hardop of het brainspotten wel effect op zijn klachten zou hebben, want hoewel hij minder verdriet voelde was er deze keer weinig met ‘de heup’ gebeurd. Na een maand of twee kreeg ik bericht van hem: hij was er een tijdje niet zo mee bezig geweest, maar zijn behandelend fysiotherapeut constateerde dat de spieren in het heupgebied soepel te masseren waren, en hij realiseerde zich toen dat de pijn eigenlijk al weken geen grote rol meer speelde.

Dit is een mooi duidelijk verhaal om te vertellen, maar zeker geen uitzondering. Ik kan veel vergelijkbare ervaringen noemen van Brainspotting-sessies die ogenschijnlijk emotionele thema’s behandelden maar intussen lichamelijke blokkades hielpen oplossen. Ik denk aan een meneer die een moeilijke relatie met een familielid had die hem emotionele spanning gaf en figuurlijk gesproken op zijn nek zat (na het brainspotten verdwenen de nek- en schouderklachten zonder enige fysiotherapie), aan een mevrouw die ondanks tientallen jaren maagklachten na de behandeling van jeugdtrauma ineens meldde geen maagtabletten meer te hoeven gebruiken.

Brainspotting en motoriek

Hoe brainspotten invloed heeft op motorische aspecten zie ik vooral terug in het werken met sporters en muzikanten. De weg in het zenuwstelsel moet vrij zijn, want iedere kink in de kabel kan de bewegingsbaan of creatieve flow verstoren, en bij het beoefenen van sport en kunst op hoog niveau hebben kleine blokkades grote gevolgen.

Musici

Als therapeut maar ook als musicus (ik ben professioneel geschoold organist en speel graag Bach, Reger en moderne muziek) heb ik ervaren dat simpelweg brainspotten op een partituur, de mentale voorstelling van een lastige plek in de partituur of een bepaalde concertlocatie veel vrijheid in het zenuwstelsel kan geven en ook maakt dat de uiteindelijke performance kan ‘doorstromen’. Het is voor het motorische aspect behulpzaam – maar niet noodzakelijk – om je instrument mee te nemen, een relevant muziekstuk eens voor te spelen en vervolgens een sessie Brainspotting te doen. Het ‘before’ en ‘after’ leverde tot nu toe altijd ontspanning, toegenomen feeling en inspiratie op.

Sporters

Het fijne van werken met sporters is dat zij meestal een bovengemiddelde feeling met hun lijf hebben, en makkelijk focussen op de lichamelijke sensaties die bij het brainspotten horen. De ‘taal’ van het brainspotten past dus goed.

Bij motorische blokkades kan het ook hier ontzettend behulpzaam zijn om letterlijk (met sportieve ‘gear’, al dan niet in slowmotion) de beweging te maken waarbij het probleem zich manifesteert. Boosheid, angst en verdriet als gevolg van ervaringen met wedstrijden, blessures (in teamsporten: ook anderen geblesseerd zien raken), en niet te vergeten de boodschappen die je als beginnende sporter meekrijgt van je coach kunnen allemaal tot blokkades in je motorische systeem leiden. Ik denk aan een springruiter die gespannen te paard zat en daarmee ook zijn paard blokkeerde. We werkten aan zijn verdriet om het verlies van dierbaren, maar achteraf verminderde de spanning en verbeterden zijn postuur te paard en daarmee zijn trainingsprestaties aanzienlijk.

Andersom geeft motorisch werk ook regelmatig resultaat op emotioneel vlak. Ik denk aan een schaatster die na een herstelde knieblessure haar linkerbeen niet goed meer durfde te belasten, door middel van geleidelijk opvoeren van de trainingsbelasting wel weer probleemloos kon schaatsen maar toch bleef voelen dat het vertrouwen in de linkerpoot een probleem bleef. Toen we een sessie deden waarbij zij letterlijk haar linkerbeen moest belasten bemerkte zij vooral tintelingen en spanningen, maar de winst achteraf bleek juist te zitten in een stuk emotionele vrijheid, het weer voelen van ‘ik heb mijn knie terug’ en het durven opzoeken van de grenzen.

Bottom line

Er zit veel, tussen die oren.

Deze blog is bij lange na niet compleet en is ook niet bedoeld als bewijs of garantie van effect, maar wel als inspiratie en inkijkje in de mogelijkheden die Brainspotting geeft om op een integratieve manier met verschillende systemen te werken.